Kultowy chodak
Jakie jest Twoje pierwsze skojarzenie z Holandią? Wiatrak? Ser? A może chodak? Każde z nich jest oczywiście słuszne, wszystkie stanowią swoiste symbole Holandii. Dziś przybliżę Ci jeden z nich – chodaka.
Chodaki nie są jedynie turystyczną atrakcją. Wciąż stanowią ważny element życia codziennego. Z pewnością można mówić o kulturze chodaka, ale czy również o kulcie? Zapraszam.
Chodak: historia
Na początek kilka faktów. Wbrew powszechnej opinii chodaki nie wywodzą się wcale z Holandii, a z Francji, jak podaje większość źródeł. Były jednak polarne w całej Europie, nawet w Skandynawii i Hiszpanii.
Chodak (nl = klomp) jest rodzajem buta wykonanym bezpośrednio z drewna, najlepiej wierzbowego. Drewniane buty są użytkowane na całym świecie. Ich kształt i fason może zmieniać się w zależności od kultury, w której występuje oraz od czasu.
Chodaki mają nawet 800 lat, jeśli wierzyć dostępnym obecnie danym. Do tej pory zachowały się stare ilustracje potwierdzające ten fakt. Najstarsze znaleziska w Amsterdamie i Rotterdamie można datować nawet na lata ok. 1230 i 1280 roku.
Prekursorem chodaka były sandały o drewnianej podeszwie, które z czasem przerodziły się w pełne obuwie. Początkowo wytwarzano je ręcznie, potem maszynowo. W 15. wieku odkryto, że chodaka można wytworzyć z jednego kawałka drewna.
Drewniana podeszwa i konstrukcja buta ułatwiała poruszanie się po błotnistym podłożu i dobrze chroniła stopy przed urazami. Do tego grzały zimą (holenderskie zimy różnią się od polskich ;-), a latem zapewniały wentylację, przeciwdziałały powstawaniu nieprzyjemnego zapachu, a nawet grzybicy stóp.
Chodak dziś
Chodaki występują w trzech podstawowych typach: dla całych stóp, jako buty za kostkę oraz tylko o drewnianych podeszwach.
Tradycyjne chodaki były często noszone w ciężkiej pracy. Dzisiaj są one nadal używane jako odzież ochronna w rolnictwie, jak również w niektórych zakładach przemysłowych i kopalniach. Czasami chodaki są pejoratywnie kojarzone z tanimi i folklorystycznymi butami drobnych rolników, czy z klasą robotniczą. Zaskakująco, są również używane w modzie, czy wielu rodzajach tańca, głównie do stepowania.
Osobiście wielokrotnie słyszałam od Holendrów, że chodaki noszą na co dzień po domu czy gospodarstwie, że to bardzo wygodne i praktyczne obuwie. To taki rodzaj holenderskiego kapcia. Nie są jednak noszone jako obuwie wyjściowe.
Chodak jest jednym z niewielu użytkowych symboli na świecie, który przetrwał tak długo w kulturze. Kojarzony jest w Holandii z wygodą, zdrowiem, domowym ogniskiem.
Chodak w kulturze
Chodaki odgrywają ważną rolę w holenderskiej kulturze. Poza intratnym symbolem, sprzedawanym turystom na potęgę (sama mam parę małych, turystycznych chodaczków), chodaki uważane są za nieodzowny element holenderskiej tożsamości.
Chodak ma swoje muzeum w Eelde – Klompenmuseum oraz w Zandaam. Istnieje także Niderlandzkie Stowarzyszenie Wytwórców Chodaków (tł. – moje), a producenci chodaków obchodzą swoje święto pierwszego piątku października.
Okazuje się jednak, że produkcja tradycyjnych chodaków jest umierającą sztuką. Obecnie zostało tylko około trzydziestu wytwórców tego typu obuwia, a produkcja nastawiona jest głównie na turystów.
Jak powstaje chodak?
Obejrzyj ten krótki filmik i zobacz jak właściwie powstają chodaki:
Interesuje Cię słownictwo w filmiku? Poćwicz je tutaj:
